Όπως είπε ο κ. Φωτίου, η διαδικασία της ταυτοποίησης για τα οστά αυτά, που αφορούν κυρίως περιπτώσεις Ασσιωτών, θα πρέπει να προχωρήσει, ακόμα και με κάλυψη του κόστους από την Κυπριακή Δημοκρατία, σε περίπτωση που υπερβαίνει τις δυνατότητες της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ). «Έχουμε υποχρέωση απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους, να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό, ανεξάρτητα από το αν στο τέλος καταφέρουμε να βρούμε ένα, δύο ή τρεις αγνοούμενους, μέσα από αυτή τη διαδικασία», τόνισε.
Σύμφωνα με τον Επίτροπο Προεδρίας «περίπου 750 περιπτώσεις αγνοουμένων μας, περίπου το 50% το υποθέσεων που κατατέθηκαν, παραμένουν αδιευκρίνιστες». Ως σημαντικότερο εμπόδιο στο έργο της ΔΕΑ, ο Φώτης Φωτίου ανέδειξε τη σκληρή στάση της Τουρκίας, η οποία εξακολουθεί να αρνείται πρόσβαση στα αρχεία του τουρκικού στρατού, που είναι τα μόνα που μπορούν να υποδείξουν με ασφάλεια τις τοποθεσίες ομαδικών τάφων, αλλά και μεταφοράς οστών.
Αναφέρθηκε στην περίπτωση της Άσσιας, με δολοφονίες γυναικόπαιδων και ηλικιωμένων, από όπου έγιναν μετακινήσεις στον Στρογγυλό, στον Κοντεμένο, στον Κορνόκηπο, στη Λάπηθο, στην Αγκαστίνα και στον Άγιο Ιλαρίωνα.
«Η πλειοψηφία των οστών που αναζητούμε αυτή τη στιγμή, είναι αποτέλεσμα μετακινήσεων», είπε ο Επίτροπος, και συμπλήρωσε ότι η ΔΕΑ θα πρέπει να προχωρήσει με την ανασκαφή και εκταφή στο Δίκωμο, όπου έχουν δοθεί πληροφορίες από την τουρκοκυπριακή πλευρά για μεταφορά οστών στην περιοχή.
«Ανοιχτή πληγή» χαρακτήρισε ο Επίτροπος το πρόβλημα της ταυτοποίησης των ψεκασμένων οστών, τα οποία αριθμούν 50 – 60 κιβώτια στο εργαστήριο της ΔΕΑ, όπως είπε. Ανέφερε ότι έχουν σταλεί δείγματα για εξέταση στην Ισπανία, όμως εξέφρασε την εκτίμηση ότι τα αποτελέσματα δε θα είναι ενθαρρυντικά.
Τέλος, είπε ότι σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για διαφώτιση γύρω από το θέμα των αγνοουμένων, ώστε η Διεθνής Κοινότητα, τα Ηνωμένα Έθνη και η Ε.Ε. να πιέσουν την Τουρκία να αλλάξει τη στάση της.
Απομένουν ακόμα 900 άτομα για ταυτοποίηση
Ο Λεωνίδας Παντελίδης, ο Ελληνοκύπριος Εκπρόσωπος στη ΔΕΑ, ενημέρωσε ότι κατά τον χρόνο που πέρασε έγιναν 37 ταυτοποιήσεις, από τις οποίες οι 29 αφορούσαν αγνοούμενους και οι 6 πεσόντες της τουρκικής εισβολής. Σύμφωνα με τον κ. Παντελίδη, το προηγούμενο διάστημα υπήρξε πτωτική τάση στα ευρήματα, όμως υπάρχουν ελπίδες ότι το επόμενο διάστημα η εικόνα αυτή θα αντιστραφεί.
Όπως είπε, αυτή τη στιγμή η ΔΕΑ έχει στη διάθεσή της οστά, από την εξέταση των οποίων αναμένεται ότι μπορούν να ταυτοποιηθούν έως και 100 ακόμα άτομα, ενώ υπολείπονται ακόμα 900 άτομα που βρίσκονται στους καταλόγους που έχει στη διάθεσή της η ΔΕΑ.
Όσον αφορά τα 2.500 μικρά οστά που δεν έχουν ακόμα ταυτοποιηθεί, ανέφερε ότι θα συζητηθεί η πρόταση που διατυπώθηκε εκ μέρους του Επιτρόπου Προεδρίας, ώστε να προχωρήσει η διαδικασία. Όπως εξήγησε ο Λεωνίδας Παντελίδης, χρειάζεται να γίνει εξέταση DNA σε κάθε ένα από τα μικρά κομμάτια, καθώς δεν είναι εύκολο να συναρμολογηθούν και να διευκρινιστεί σε ποιο άτομο ανήκουν.
Ο Λεωνίδας Παντελίδης ανέφερε ότι η Επιτροπή διερευνά την εφαρμογή νέων τεχνολογιών για τον εντοπισμό οστών, όπως ραντάρ υπερήχων, αλλά και drones που διαθέτουν ειδικές κάμερες, ώστε να εντοπίζουν διαφοροποιήσεις στο έδαφος και στη βλάστηση, που δεν είναι ορατές στο ανθρώπινο μάτι.
Αναμένεται ο Πορτογάλος εμπειρογνώμονας από τον Αύγουστο του 2021
Σε εκκρεμότητα παραμένει η πρόσληψη του εμπειρογνώμονα από την Πορτογαλία, ο οποίος αναμένεται για να καθοδηγήσει στην ανασκαφή σε σκυβαλότοπο, όπου φαίνεται να έχει γίνει μεταφορά οστών.
Ο εμπειρογνώμονας θα βρεθεί στην Κύπρο για τέσσερις μήνες, με ομάδα τεσσάρων ατόμων, ώστε να ετοιμάσει ένα εγχειρίδιο για τον χειρισμό της περίπτωσης αυτής από το προσωπικό της ΔΕΑ. Η άφιξη του αναμενόταν τον Αύγουστο, όμως η ετοιμασία του συμβολαίου του καθυστερεί, λόγω του ότι το ύψος της αμοιβής του απαιτεί ειδική έγκριση.
«Η εκτελεστική εξουσία δεσμεύτηκε να αποδεσμεύσει €1,2 εκατ. για την ταυτοποίηση οστών»
Ο πρόεδρος της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής και Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Νίκος Κέττηρος, είπε ότι είναι υποχρέωση του κράτους να εκταμιεύσει το €1,2 εκατ. για να προχωρήσει η ταυτοποίηση των χιλιάδων μικρών οστών.
Ο Νίκος Κέττηρος ανέφερε ότι «έχουμε φτάσει στο σημείο να δίνουμε σε συγγενείς πεσόντων ένα δόντι ή οστά από μία παλάμη για να κάνουν κηδείες, ενώ υπάρχουν 2.500 οστά που δεν έχουν ταυτοποιηθεί, λόγω κόστους»
Αναφέρθηκε, στη συνέχεια, στις αποζημιώσεις €70 εκατ. που έχουν επιδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και πρέπει να αποδοθούν από την Τουρκία σε συγγενείς εγκλωβισμένων και αγνοουμένων.
Όπως είπε ο Νίκος Κέττηρος, εδώ και 8 χρόνια αναμένεται η κατάθεση της νομοθεσίας για τη διαχείριση του ποσού αυτού. Σύμφωνα με ενημέρωση που έλαβε, η νομοθεσία βρίσκεται στο Υπ. Οικονομικών, αλλά πριν φτάσει στη Βουλή θα πρέπει να περάσει και από νομοτεχνικό έλεγχο. «Δεν μπορούμε να ζητούμε από την Τουρκία να καταβάλει τις αποζημιώσεις, όταν χρειαζόμαστε 8 χρόνια για να συστήσουμε ένα μηχανισμό», κατέληξε.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Γιώργος Κάρουλλας, δήλωσε ότι παρά τις αντιξοότητες και ιδιαίτερα την αταλάντευτη άρνηση της Τουρκίας να δώσει πληροφορίες για σημεία ταφής, επιτελείται έργο στην κατεύθυνση της ταυτοποίησης οστών, όμως με καθυστερήσεις. Τόνισε ότι είναι υποχρέωση της πολιτείας να εκταμιεύσει το ποσό του €1,2 εκατ., αφού για την ταυτοποίηση ενός οστού χρειάζονται €500. Έκανε λόγο και για δράσεις σε επίπεδο κοινοβουλευτικής διπλωματίας, για άσκηση πιέσεων προς την Τουρκία, ώστε να ανοίξουν νέες περιοχές για έρευνα από τη ΔΕΑ.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Σενέκης, χαρακτήρισε προσβολή για το κράτος το γεγονός ότι παραμένουν 2.500 οστά που δεν έχουν ταυτοποιηθεί. Έκανε λόγο για απογοητευτική πρόοδο στη διαδικασία εντοπισμού και ταυτοποίησης και τόνισε ότι κύρια αιτία της κατάστασης αυτής είναι η σκληρή στάση της Τουρκίας.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μιχάλης Γιακουμή, είπε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να συνεχίσει να ασκεί πιέσεις για την κάμψη της ανάλγητης στάσης της Τουρκίας.
