Ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου μιλά στον pentadaktylo.online, για το θέμα των αγνοουμένων , τονίζοντας πως υπάρχει δραματική μείωση στον εντοπισμό λειψάνων στις κατεχόμενες περιοχές . Καταδικάζει παράλληλα την άρνηση της Τουρκίας να συνεργαστεί στην υπόδειξη μαζικών χώρων ταφής από τις περισυλλογές που έγιναν από τα πεδία των μαχών, όπως και στην υπόδειξη των νέων χώρων ταφής που τάφηκαν τα λείψανα που σκόπιμα μετακινήθηκαν από τους αρχικούς χώρους ταφής.
Κύριε Φωτίου , πόσο δύσκολο είναι τελικά το πρόβλημα των αγνοουμένων;
Η διαιώνιση και μη επίλυση ανθρωπιστικών προβλημάτων που προκαλούν τόσο πόνο και αγωνία σε συνανθρώπους μας αποτελεί μια απάνθρωπη και ίσως την πιο βάρβαρη μπορώ να πω πολιτική και τακτική που εξυπηρετεί καθαρά πολιτικούς στόχους και σκοπιμότητες. Αυτή, δυστυχώς, είναι η πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία από το 1974 στις προσπάθειες επίλυσης της ανθρωπιστικής πτυχής της τραγωδίας των αγνοουμένων. Είναι για το λόγο αυτό που το πρόβλημα παραμένει άλυτο και θεωρείται δύσκολο. Αν δεν υπάρξει αλλαγή πολιτικής από την Τουρκία, οι δυσκολίες και τα προβλήματα δυστυχώς θα συνεχίσουν να υφίστανται και θα επιδεινώνονται χρόνο με χρόνο.
Όσον αφορά την επανέναρξη των εργασιών της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων (ΔΕΑ), ποια προβλήματα παρουσιάζονται. Έχουν προχωρήσει οι διαδικασίες για την λειτουργία 7 συνεργείων στα κατεχόμενα και του ενός στις ελεύθερες περιοχές;
Όπως γνωρίζετε η ΔΕΑ συστάθηκε και λειτουργεί με βάση ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και με τη συμμετοχή εκπροσώπου του Γενικού Γραμματέα από το 1981. Το 2005 άρχισε το πρόγραμμα εκταφών και αναγνώρισης λειψάνων της ΔΕΑ. Αν και έχουν παρέλθει τόσες δεκαετίες από τη σύσταση της ΔΕΑ, εξακολουθούν να παραμένουν σε εκκρεμότητα πέραν του 50% των υποθέσεων των αγνοουμένων που κατατέθηκαν στη ΔΕΑ. Τα προβλήματα και οι δυσκολίες προέρχονται από την άρνηση της κατοχικής δύναμης να συνεργαστεί με ειλικρίνεια και ανθρωπισμό για επίλυση του προβλήματος των αγνοουμένων. Τα προβλήματα δεν είναι τεχνοκρατικής φύσεως. Υπάρχει τεχνογνωσία και το αναγκαίο επιστημονικό προσωπικό. Τα προβλήματα είναι καθαρά πολιτικά. Το ζητούμενο είναι να κατατεθούν από την κατοχική δύναμη όλα τα στοιχεία και πληροφορίες από τα αρχεία του τουρκικού στρατού για τους μαζικούς χώρος ταφής. Μόνο με τον τρόπο αυτό οι επιστημονικές προσπάθειες θα καταστούν αποτελεσματικές και θα υπάρξει πρόοδος.
Ποια θεωρείτε τα κύρια προβλήματα του προγράμματος;
Τα προβλήματα είναι πολλά και σοβαρά. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια δραματική μείωση στον εντοπισμό λειψάνων στις κατεχόμενες περιοχές και ως συνεπακόλουθο μείωση στον αριθμό των ταυτοποιήσεων με την μέθοδο DNA. Η Τουρκία αρνείται να συνεργαστεί στην υπόδειξη μαζικών χώρων ταφής από τις περισυλλογές που έγιναν από τα πεδία των μαχών, όπως και στην υπόδειξη των νέων χώρων ταφής που τάφηκαν τα λείψανα που σκόπιμα μετακινήθηκαν από τους αρχικούς χώρους ταφής. Η ίδια άρνηση εκφράζεται από την κατοχική δύναμη και στο άνοιγμα των αρχείων του τουρκικού στρατού όπως και στο θέμα των εκταφών και ερευνών στις στρατιωτικές ζώνες. Ταυτόχρονα η κατοχική δύναμη περιφρονεί και αρνείται να εφαρμόσει τις αποφάσεις του 2001 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Βλέπουμε ότι υπάρχουν καθυστερήσεις στη διαδικασία ταυτοποίησης πολλών οστών που βρίσκονται εδώ και χρόνια στο ανθρωπολογικό εργαστήριο της ΔΕΑ. Υπάρχουν οστά πέραν των 200 ατόμων τα οποία ακόμη δεν ταυτοποιήθηκαν
Θέλω να τονίσω ότι μας προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία και προβληματισμό οι πληροφορίες αυτές. Έχουμε ζητήσει πλήρη και σε βάθος ενημέρωση για την κατάσταση που επικρατεί καθώς και για τα τυχόν προβλήματα ή δυσκολίες που πιθανόν να συμβάλουν στην καθυστέρηση που παρατηρείται. Από πλευράς μας θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια όπως εξάλλου πάντα πράττουμε και θα παράσχουμε κάθε βοήθεια ώστε να επιλυθούν τα όποια προβλήματα υπάρχουν και να προχωρήσουν οι ταυτοποιήσεις ώστε να δίνονται το συντομότερο δυνατόν οι απαντήσεις στις δοκιμαζόμενες οικογένειες για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων.
Στη συνεδρία της Επιτροπής της Βουλής έγινε λόγος και για οστά που δεν έχουν ταυτοποιηθεί και βρίσκονται στο εργαστήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας. …
Πρόκειται για οστά που είχαν εκταφεί την περίοδο 1979-81 με μη επιστημονικό τρόπο από τα κοιμητήρια Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και Λακατάμιας. Μετά την εκταφή τα οστά τοποθετήθηκαν σε ειδικό οστεοφυλάκιο στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Το 2000, οι επιστήμονες του προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας παρέλαβαν τα οστά και προχώρησαν σε επιστημονικές εξετάσεις και αναλύσεις για την ταυτοποίηση τους. Ως αποτέλεσμα των επιστημονικών εξετάσεων διαπιστώθηκε ότι τα οστά τύγχαναν χημικού ψεκασμού και ως εκ τούτου δεν μπορούν να αποδώσουν καλής και ικανοποιητικής ποιότητας γενετικού υλικού για σκοπούς ταυτοποίησης. Μετά τον εντοπισμό του προβλήματος καταβάλαμε κάθε δυνατή προσπάθεια για επίλυσή του. Έχουμε αποστείλει δείγματα σε εξειδικευμένα εργαστήρια στις ΗΠΑ, Μεγ.Βρετανία, και στην Ελλάδα. Δυστυχώς, δεν έγινε μέχρι τώρα δυνατή η επίλυση των επιστημονικών προβλημάτων. Οι προσπάθειές μας όμως συνεχίζονται σε Κύπρο και εξωτερικό και ευελπιστούμε ότι με την πρόοδο στις τεχνολογίες της γενετικής θα καταφέρουμε να επιλύσουμε τα προβλήματα και να προχωρήσουμε σε ταυτοποιήσεις.
Πώς προχωρεί το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις ελεύθερες περιοχές;
Όπως γνωρίζετε το πρόγραμμα άρχισε το 1999 και βασίζεται στην πάγια πολιτική των εκάστοτε κυβερνήσεων να δώσουμε απαντήσεις, εκεί που μπορούμε με τις δικές μας προσπάθειες, στις οικογένειες αγνοουμένων και πεσόντων μας. Και αυτό χωρίς οποιεσδήποτε σκοπιμότητες. Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν εκταφές και αναγνωρίσεις λειψάνων από τα κοιμητήρια Λακατάμιας και Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, του ΝΟΡΑΤΛΑΣ στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, των πεσόντων της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ, του νοσοκομείου Αθαλάσσας και των πεσόντων της Τηλλυρίας του 1964 και των ομαδικών τάφων του πραξικοπήματος. Εκτός από τις μεγάλες αυτές εκταφές πραγματοποιήθηκαν και μεμονωμένες εκταφές Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, μετά από αιτήματα που μου υπέβαλαν οι οικογένειες τους. Θέλω να επαναλάβω και να επισημάνω τον καθαρά ανθρωπιστικό στόχο των προσπαθειών μας.
Με την ευκαιρία θέλω να αναφέρω ότι στις 02 Αυγούστου πραγματοποιείται στο Δάλι η κηδεία των οστών του πεσόντα της Τηλλυρίας Γεωργίου Εικοσάρη.
Πρόκειται για την πρώτη κηδεία που πραγματοποιείται ως αποτέλεσμα των εκταφών που έγιναν στο πρόχειρο νοσοκομείο Παχύαμμου.
Τι γίνεται με τους 450 περίπου πεσόντες Ελληνοκύπριους και Ελλαδίτες, που τάφηκαν σε γνωστούς και άγνωστους χώρους στις κατεχόμενες περιοχές;
Είναι ένα τεράστιο θέμα το οποίο προκαλεί πόνο στις οικογένειες τους, οι οποίες επιθυμούν να προχωρήσουν σε μια αξιοπρεπή ταφή των λειψάνων των αγαπημένων τους προσώπων, σύμφωνα με τις θρησκευτικές και κοινωνικές παραδώσεις μας. Δέχομαι πάρα πολλά αιτήματα από τις οικογένειες αυτές. Να σημειώσω ότι οι υποθέσεις αυτές δεν τυγχάνουν χειρισμού στα πλαίσια της ΔΕΑ.
Το σοβαρό αυτό θέμα τέθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο και στα πλαίσια του σχεδίου δράσης για τους αγνοούμενους όπου αποφασίστηκαν τεχνοκρατικά και πολιτικά μέτρα για αντιμετώπισή του προς όφελος των οικογενειών.
Ποιο είναι το μήνυμα σας προς τις οικογένειες που αναμένουν απαντήσεις;
Μήνυμα αγωνιστικότητας, διεκδίκησης και επιμονής για υλοποίηση των ιερών μας στόχων. Θέλω να διαβεβαιώσω για ακόμα μια φορά, τις δύσκολες αυτές μέρες, τους συγγενείς των αγνοουμένων και πεσόντων μας σε Κύπρο και Ελλάδα, ότι οι προσπάθειες μας συνεχίζονται και εντατικοποιούνται όπου δη με στόχο να δοθούν απαντήσεις, πειστικές και τεκμηριωμένες σε κάθε οικογένεια, ώστε οι οικογένειες να μπορέσουν να προχωρήσουν στην επούλωση των πληγών που προκλήθηκαν από τον χαμό αγαπημένων προσώπων. Δεν θα εγκαταλείψουμε ποτέ τον αγώνα και την προσπάθεια, παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα που προβάλλει η κατοχική δύναμη, μέχρι και την διευκρίνιση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενου μας. Αυτό αποτελεί χρέος και δέσμευσή όλων μας στους ήρωες μας και στις οικογένειες τους.
Μέσα από τα σχέδια Επανεγκατάστασης δόθηκαν κίνητρα σε νεαρά ζευγάρια για να εγκατασταθούν στα κατεχόμενα χωριά μας. Πέτυχε το εγχείρημα;
Οι περισσότεροι εγκλωβισμένοι μας είναι μεγάλης ηλικίας, είναι για αυτό το λόγο που έχουμε προωθήσει νέα προγράμματα και κίνητρα για τους εγκλωβισμένους και επαναγκατασταθέντες. Θέλουμε με αυτά τα προγράμματα, να ενθαρρύνουμε νεαρά ζευγάρια να επανεγκατασταθούν ιδιαίτερα στο Ριζοκάρπασο, στην Αγία Τριάδα. Θέλουμε να τα ενθαρρύνουμε για να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε το ιστορικό μας σχολείο στο Ριζοκάρπασο, όπου σήμερα φοιτούν 41 μαθητές από την προ δημοτική μέχρι το Λύκειο.
Προσπάθεια μας επίσης είναι να επιστρέψουν οικογένειες με μικρά παιδιά και στα Μαρωνιτικά χωριά με σκοπό την επαναλειτουργία του Δημοτικού Σχολείου.
Τα προγράμματα είναι πολύ επιτυχημένα αφού αγκαλιάστηκαν και σήμερα διαβιούν γύρω στους 220 επαναγκατασταθέντες στην Καρπασία και στα Μαρωνιτικα χωριά.
Στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε στους εγκλωβισμένους μας τις συνθήκες εκείνες που θα τους βοηθήσουν να διασφαλίσουν ένα ελπιδοφόρο μέλλον για αυτούς και τα παιδιά τους. Φυσικά με την ευχή ότι σύντομα θα έρθει η ώρα που η πατρίδα μας θα απελευθερωθεί από την κατοχή και τον εποικισμό και θα εισέλθει σε μια νέα εποχή ευημερίας και ασφάλειας που θα διασφαλίζονται και θα εφαρμόζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι βασικές ελευθερίες.
