Συναντήσαμε τον απόφοιτο της Σχολής Μιτσή, Φειδία Λαζάρου, στο γραφείο του στην Πόλη Χρυσοχούς. Μας υποδέχτηκε με πολλή χαρά και συγκίνηση, ταξιδεύοντας, αυτόματα, στη γλυκιά νοσταλγία εκείνων των χρόνων.
Ο Φειδίας Λαζάρου κατάγεται από το χωριό Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς και φοίτησε στο σχολή Μιτσή τα έτη 1954 –1959. Η κλωστή της σκέψης του ξετυλίγεται ευκολά και γρήγορα μέσα από ένα μακρύ κουβάρι αναμνήσεων.
Πώς από τόσο μακριά έτυχε να βρεθείτε στη Σχολή Μιτσή;
Κατόπιν προτροπής των γονιών μας που ήθελαν τα παιδιά τους να πάνε σε ένα σχολείο και να μπορούν να μάθουν καλά Αγγλικά. Η σχολή Μιτσή θεωρείτο ένα από τα καλύτερα και ξακουστά σχολεία της εποχής. Πρόσφερε καλή μόρφωση και έδινε τη δυνατότητα στους αποφοίτους να εργοδοτηθούν αμέσως.
Εκεί ήδη φοιτούσε ο μεγαλύτερος μου αδελφός, Γιάννης Λαζάρου. Έδωσε εξετάσεις και ευτυχώς με ειδοποίησαν ότι πέρασα. Ήταν σημαντικό να περάσει κάποιος τις εξετάσεις γιατί οι υποψήφιοι ήταν πολλοί και ο αριθμός πρόσληψης λίγος, π.χ. πήγαιναν 200 κι έπαιρναν 40.
Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς το Σεπτέμβριο πήγα με τον αδελφό μου στη Λεμύθου και μέναμε σε ενοικιασμένο σπίτι.
Πώς σας φάνηκε το περιβάλλον στην ορεινή Λεμύθου, εάν λάβουμε υπόψη ότι η τοποθεσία του χωριού σας είναι εντελώς διαφορετικά από γεωγραφικής άποψης;
Για ένα παιδί γύρω στα 12-13 όχι και η καλύτερη εντύπωση. Όμως, έπρεπε να προσαρμοστείς με το περιβάλλον, πρώτο για το δικό μας καλό, και δεύτερο γιατί οι γονείς μας έκαναν κάποιες θυσίες για να μας στείλουν εκεί. Οι συνθήκες ήταν πολύ αντίξοες. Έπρεπε να φοιτάς την ημέρα, να γυρίζει το βράδυ στο σπίτι, καθώς είχαμε και το απόγευμα μαθήματα στο σχολείο και να πρέπει να μαγειρέψεις, να συγυρίσεις, γιατί έκαναν έφοδο οι επιμελητές και σε κατάγγελλαν αν δεν έκανες όλα αυτά. Μετά είχαμε να μελετήσουμε με τη λάμπα του πετρελαίου, καθώς δεν είχαμε ηλεκτρικό ρεύμα.
Το κρύο στη Λεμύθου ήταν τσουχτερό, ειδικά όταν χιόνιζε και τυλιγόμασταν με τις κουβέρτες για να ζεσταθούμε. Κάθε δυο εβδομάδες, ημέρα Σάββατο, πηγαίναμε στον Πρόδρομο με τα πόδια, 3 χλμ. δρόμος για να προλάβουμε τις προμήθειες που έστελναν οι οικογένειες μας μ’ ένα παλιό λεωφορείο που έφθανε μέσω Ξερού και Λεύκας. Οι προμήθειες ήταν τοποθετημένες σε ένα μεγάλο κοφίνι που περιελάβανε μεταξύ άλλων ψωμιά, που ζύμωναν ειδικά για εμάς, και έπρεπε να περάσουμε με αυτά ένα ολόκληρο δεκαπενθήμερο.
Κατεβαίναμε στη Λεμύθου, διασχίζοντας ένα στενό μονοπάτι μέσα από τα βουνά για να κόψουμε δρόμο. Το κοφίνι είχε δυο χερούλια και το σηκώναμε δυο άτομα γιατί ήταν βαρύ. Στο σημείο που στένευε το μονοπάτι, τα πράγματα δυσκόλευαν. Έπρεπε να το σηκώσει ένας, αφού από κάτω αιωρείτο γκρεμός.
Είναι αλήθεια ότι είχατε ενεργό δράση στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ 1955 -1959;
Ναι, ο τομεάρχης της περιοχής, κάποιος Νεόφυτος Σοφοκλέους, ζήτησε από άλλο άτομο που ήταν σύνδεσμος της ΕΟΚΑ να προσεγγίσει μαθητές της Σχολής Μιτσή. Προσέγγισε πρώτο τον αδελφό μου, Γιαννάκη Λαζάρου, κι ο αδελφός μου εμένα. Μετά κάποιον Κώστα Μιχαηλίδη από τον Μουτουλλά και τον Ανδρέα Αγγελή από τον Πωμό.
Μια Κυριακή, αφού έφυγε ο κόσμος, μας όρκισε στην εκκλησία ένας ηλικιωμένος ιερέας. Διανέμαμε φυλλάδια και μεταφέραμε όπλα. Τα κρύβαμε και μετά, με οδηγίες, τα προωθούσαμε σε άλλα χωριά. Καταφέραμε να κλέψουμε και τον πολυγράφο της Σχολής Μιτσή. Παραβιάσαμε το παράθυρο του γραφείου του διευθυντή, στο οποίο ήταν τοποθετημένος. Τον παραδώσαμε σε μέλη της ΕΟΚΑ. Μετά το τέλος του αγώνα, ο πολυγράφος επιστράφηκε.
Οι Εγγλέζοι έκαναν συχνές εφόδους στη Λεμύθου. Ένα βράδυ είδαμε τα αυτοκίνητά τους να κατεβαίνουν από ψηλά (δρόμος Λεμύθου – Προδρόμου), η ομάδα μας πήγε πίσω στη Σχολή. Εκεί υπήρχαν κάτι μεγάλοι βράχοι. Τους κυλήσαμε στο δρόμο και τον κλείσαμε. Αυτοί σταμάτησαν τα αυτοκίνητα. Πήγαν στα πρώτα σπίτια του χωριού και ανάγκασαν τον κόσμο να τους μετακινήσει.
Stevens, διευθυντής της Σχολής απέναντι σας…Υποψιαζόταν κάτι;
Προφανώς ναι. Η στάση του Stevens ήταν χαλαρή. Απλά είχαν διορίσει ένα καθηγητή που υποψιαστήκαμε ότι έπαιζε ρόλο κατασκόπου των Άγγλων. Θυμάμαι ότι είχε αγοράσει ένα καινούργιο αυτοκίνητο, και μια μέρα ενώ το είχε παρκαρισμένο σε τόπο που δεν φαινόταν, ένας μαθητής, συγκεκριμένα ο Παναγιώτης (Πανίκος) Πουργουρίδης του έκαμε μια εκδορά με βελόνα. Μεγάλη ζημιά στο αυτοκίνητο. Μετά από αυτό το περιστατικό σε 2-3 μέρες εξαφανίστηκε από το σχολείο.
Με αυτή σας την αφήγηση κ. Λαζάρου, στέλνετε το μήνυμα ότι και η Σχολή Μιτσή είχε ενεργό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα 1955 – 1959;
Ασφαλέστατα. Αφού αυτά ήταν τα γεγονότα, τα οποία ζήσαμε.
Μετά την αποφοίτηση σας από τη Σχολή Μιτσή, τι κάνατε;
Έδωσε εξετάσεις και πέρασα αστυνομικός στις Αγγλικές Βάσεις, αλλά δεν πήγα. Προτίμησα να εργαστώ στο μεταλλείο της Λίμνης Πόλης Χρυσοχούς ως γενικός ταμίας και υπεύθυνος φόρτωσης του μεταλλεύματος. Είχαμε τότε 500 μόνιμους υπαλλήλους.
Αναπολείται εκείνα τα χρόνια;
Πάντοτε. Μπορεί να ήταν δύσκολα χρόνια, αλλά οι συνθήκες της ζωής, οι εμπειρίες και τα εφόδια που πρόσφερε στους νέους η Σχολή Μιτσή αποτέλεσαν σταθμό στην μετέπειτα πορεία και εξέλιξη της ζωής μας.
