Ομιλία της Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας κας Νατάσας Πηλείδου στο συνέδριο της Βουλής των Αντιπροσώπων με θέμα «Ενεργειακή μετάβαση, τεχνολογίες αποθήκευσης και υδρογόνου». Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 14 Ιανουαρίου 2022.
Καλημέρα και Καλό Νέο Έτος σε όλες και όλους,
Ξεκινώντας την παρέμβασή μου σε αυτό το πολύ επίκαιρο συνέδριο της Βουλής των Αντιπροσώπων, με θέμα την ενεργειακή μετάβαση και επικέντρωση στις τεχνολογίες αποθήκευσης και υδρογόνου, θα ήθελα να απολογηθώ, καταρχάς, που λόγω ανειλημμένης υποχρέωσης δεν μπορώ να βρίσκομαι σήμερα μαζί σας. Στέλνω σε όλους τους συμμετέχοντες τις πιο θερμές μου ευχές για ό,τι καλύτερο τη νέα χρονιά, με υγεία προπαντός και προσωπική και οικογενειακή ευτυχία.
Κυρίες και Κύριοι,
Όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός που έχει καταστήσει επείγουσα πλέον την ανάγκη για ανάληψη συντονισμένης και αποφασιστικής δράσης, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά γενικότερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και διεθνώς.
Θεωρώ σκόπιμο να σημειώσω στο σημείο αυτό την πρωτοβουλία που ανέλαβε η Κύπρος για ετοιμασία ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Τονίζω, επίσης, την ετοιμότητά μας να προωθήσουμε μέσω της Κυπριακής Προεδρίας του East Mediterranean Gas Forum, το 2022, πολιτικές και δράσεις που θα βοηθήσουν να γίνει η περιοχή μας πρωτοπόρος στην πράσινη ενεργειακή μετάβαση.
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, είναι όντως μια πολύ χρήσιμη πρωτοβουλία η διοργάνωση του σημερινού συνεδρίου της Βουλής, και συγχαίρω ιδιαίτερα για την όλη προσπάθεια τον φίλο Πρόεδρο δρα Κυριάκο Χατζηγιάννη και τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, καθώς και όλους όσοι εργάστηκαν για τον σκοπό αυτό. Συμβάλλει το συνέδριο, με τη θεματολογία του και τις παρεμβάσεις των ειδικών και αξιωματούχων που συμμετέχουν σε αυτό, στη δομημένη δημόσια συζήτηση που έχουμε εγκαινιάσει για μετάβαση της χώρας μας στην πράσινη και κυκλική οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Στο Υπουργείο Ενέργειας θα αναμένουμε τα κωδικοποιημένα συμπεράσματά σας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λαμβάνοντάς τα σοβαρά υπόψη κατά την αναθεώρηση στην οποία προβαίνουμε ήδη, του Εθνικού μας Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα 2030.
Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία, ακαδημαϊκά ιδρύματα και τον Διεθνή Οργανισμό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), προχωρούμε εντός του 2022 με τον καθορισμό πολύ πιο φιλόδοξων στόχων για το 2030, σύμφωνα με τη στρατηγική της Κομισιόν «Fit for 55», αλλά και αποσκοπώντας σε κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Με τη συνεισφορά των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας να ανέρχεται το 2020 στο 17% – ο εθνικός μας στόχος, υπενθυμίζω, ήταν 13% – εντατικοποιούμε πλέον τις προσπάθειες για την ενεργειακή μας μετάβαση, με το Εθνικό μας Σχέδιο να βασίζεται στους ακόλουθους έξι άξονες πολιτικής:
- Πρώτος άξονας, η ενίσχυση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού και η άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου.
- Δεύτερος άξονας, η λειτουργία της ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού τον Οκτώβριο του 2022, καθώς και της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου.
- Τρίτος άξονας, η ενίσχυση του ρόλου των καταναλωτών στην αγορά ενέργειας και η μείωση του κόστους ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
- Τέταρτος άξονας, η παροχή κινήτρων για ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας όσον αφορά στις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν από νοικοκυριά και επιχειρήσεις προς μία πράσινη και κυκλική οικονομία, καθώς και η προώθηση έργων ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.
- Πέμπτος άξονας, η προώθηση και υλοποίηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων και νέων νομοθεσιών.
- Ο έκτος άξονας της στρατηγικής μας, ο οποίος είναι και ο πιο σχετικός με τη θεματολογία του παρόντος συνεδρίου, αφορά σε επένδυση στην έρευνα, τις πράσινες τεχνολογικές λύσεις και τα πράσινα έργα υποδομής. Ιδιαίτερα επωφελείς θεωρούμε, σε αυτό το πλαίσιο, τις επενδύσεις για ψηφιοποίηση του ενεργειακού τομέα, καθώς και στα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και στο υδρογόνο.
Η ιδιαιτερότητα του ηλεκτρικού δικτύου της Κύπρου, το οποίο παραμένει απομονωμένο από την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καθιστά, ακριβώς, αδήριτη την ανάγκη για υποδομές αποθήκευσης, αφού έτσι θα εξασφαλιστεί τόσο η σταθερότητα του δικτύου όσο και η επίτευξη των δεσμεύσεών μας που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Όπως προκύπτει από τις μελέτες που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, η χρήση συστημάτων αποθήκευσης, σε συνδυασμό και με την υλοποίηση της ηλεκτρικής μας διασύνδεσης με Ισραήλ και Ελλάδα, μπορεί μέχρι το 2030 να οδηγήσει σε διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό μας μείγμα που θα υπερβαίνει το 50%. Μεταξύ άλλων, η αποθήκευση ενέργειας θα αυξήσει την ιδιοκατανάλωση, θα βελτιώσει την πρόβλεψη των παραγωγών ΑΠΕ, θα μειώσει τις αποκοπές ηλεκτρισμού και θα ελαφρύνει το φορτίο των υποσταθμών του δικτύου.
Είναι γι’ αυτούς τους λόγους που το Υπουργείο Ενέργειας προχωρά στην ετοιμασία Σχεδίων Χορηγιών για εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, τόσο κεντρικών όσο και σε συνδυασμό με έργα ΑΠΕ. Με τις πρώτες προκηρύξεις των Σχεδίων να προγραμματίζονται εντός του 2022, υποβάλαμε αίτημα για εξασφάλιση €40 εκατομμυρίων στο πλαίσιο του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, με δυνατότητα μάλιστα αύξησης στα €80 εκατομμύρια.
Ήδη τα Σχέδιά μας βρίσκονται ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έγκριση, ενώ προηγήθηκε και η απαραίτητη διαμόρφωση, από την ΡΑΕΚ, του νέου ρυθμιστικού πλαισίου για κεντρικά συστήματα αποθήκευσης.
Αγαπητοί Σύνεδροι,
Στις 8 Ιουλίου του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη Στρατηγική για το Υδρογόνο, που παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο το καθαρό υδρογόνο μπορεί να καταστεί μια βιώσιμη λύση για την απεξάρτηση διαφόρων τομέων από τις εκπομπές άνθρακα, συμβάλλοντας στην υλοποίηση των φιλόδοξων στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη.
Η Στρατηγική περιλαμβάνει τρεις φάσεις, με χρονικό ορίζοντα μέχρι το 2050. Συγκεκριμένα, η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο 2020 μέχρι 2024, η δεύτερη από 2025 μέχρι 2030 και η τρίτη από το 2030 μέχρι το 2050. Ανάλογα με την κάθε φάση προβλέπονται και συγκεκριμένοι στόχοι για εγκατάσταση ηλεκτρολυτικών κυψελών ανανεώσιμου υδρογόνου, ως επίσης και σχετικές ποσότητες παραγωγής.
Έχοντας, λοιπόν, αρχίσει και στην Κύπρο να εξετάζουμε τη δυνατότητα ένταξης του υδρογόνου στο ενεργειακό μας μείγμα, και δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων της χώρας μας, υποστηρίζουμε εντός της ΕΕ όσο το δυνατόν περισσότερη ευελιξία στον σχεδιασμό της μελλοντικής ευρωπαϊκής αγοράς υδρογόνου.
Για να υλοποιήσουμε τους στόχους μας, αποφασίσθηκε τον Αύγουστο του 2021 η σύσταση Τεχνικής Επιτροπής για το Υδρογόνο, στην οποία συμμετέχουν όλες οι εμπλεκόμενες αρμόδιες Αρχές και ενδιαφερόμενοι φορείς. Η Τεχνική Επιτροπή αποτελεί μέρος της δομής του Συστήματος Διακυβέρνησης Αναπτυξιακής Στρατηγικής σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και θα μελετήσει και αξιολογήσει, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα εγχώριας παραγωγής υδρογόνου, τις διάφορες διαθέσιμες τεχνολογίες και τις χρήσεις του σε τομείς όπως οι μεταφορές και η αποθήκευση ενέργειας. Η Επιτροπή έχει, επίσης, την ευθύνη ετοιμασίας του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου για λειτουργία της αγοράς Υδρογόνου, το οποίο, για παράδειγμα, θα αφορά:
- Στην υλοποίηση και αδειοδότηση των αναγκαίων έργων υποδομών παραγωγής, μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης του υδρογόνου.
- Στη συμμόρφωση με κοινά κατασκευαστικά πρότυπα υποδομών.
- Σε θέματα ασφάλειας.
- Στη φορολογία του υδρογόνου ως καυσίμου, και
- Σε κοινή νομική ορολογία για τους διάφορους τύπους υδρογόνου, καθώς και σε διεθνή πρότυπα για την πιστοποίηση και επαλήθευση της προέλευσής του.
Εντός του 2022 η Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου μας, θα προχωρήσει με την ετοιμασία εθνικής Στρατηγικής για το Υδρογόνο, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς μέσω της Τεχνικής Επιτροπής, αλλά και λαμβάνοντας, ασφαλώς, τεχνική βοήθεια από καταρτισμένους συμβούλους. Ενδεικτική της δουλειάς που πρέπει να γίνει είναι και η διαπίστωση ότι, βάσει των συνθηκών που επικρατούν στον τομέα της ενέργειας στην Κύπρο, οι φορείς που εμπλέκονται στην αγορά φυσικού αερίου, όπως οι Διαχειριστές των Συστημάτων Διανομής και Μεταφοράς, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν και στην αγορά υδρογόνου.
Κυρίες και Κύριοι,
Εφαρμόζοντας μια πολυδιάστατη ενεργειακή στρατηγική, η Κυβέρνηση αναμένει σύντομα σημαντικές εξελίξεις σε πολλά από τα μεγάλα ζητήματα του τομέα της ενέργειας. Αναμφίβολα όμως, η έρευνα και η καινοτομία έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν στις προσπάθειες που καταβάλλουμε για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Προς αυτή την κατεύθυνση, επιτρέψτε μου να αναφέρω εν συντομία, και να κλείσω με αυτό, κάποια από τα αξιόλογα ερευνητικά προγράμματα που λειτουργούν σήμερα στη χώρα μας:
- Πρόγραμμα SREC: Το SREC, ακρωνύμιο για Storage and Renewables Electrifying Cyprus, αφορά σε καινοτόμες μεθόδους αποθήκευσης για βελτίωση του ισοζυγίου των ΑΠΕ στην Κύπρο.
- Έργο BUS-FUEL-SAVING: Πραγματεύεται την ενσωμάτωση καινοτόμων, πράσινων τεχνολογιών σε υφιστάμενα λεωφορεία δημοσίων μεταφορών, με σκοπό την εξοικονόμηση από 5% μέχρι 30% σε καύσιμα.
- Πρόγραμμα ELECTRA: Αφορά σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας της κυπριακής έρευνας και καινοτομίας, μέσω ερευνητικών δραστηριοτήτων στον τομέα του ηλεκτρισμού και των υποδομών και ανάπτυξης ΑΠΕ. Το πρόγραμμα στοχεύει, κυρίως, στην ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας φωτοβολταϊκών συστημάτων και στην ένταξή τους στο σύστημα ηλεκτρισμού.
- Πρόγραμμα EMPOWER: Προωθεί την έξυπνη και πράσινη εξέλιξη της υποδομής του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου, με δεδομένο τον μεγάλο κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο της εφαρμογής Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICT) σε συστήματα υποδομών ζωτικής σημασίας.
Σας ευχαριστώ όλους και όλες για την προσοχή σας και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του αξιόλογου συνεδρίου σας.
