Γονική αποξένωση. Η σύγχρονη μάστιγα.
Της Ρένας Γιαβάση
Υποψήφια βουλεύτρια Λευκωσίας με το ψηφοδέλτιο ΕΔΕΚ
Η γονική αποξένωση αποτελεί μια σύγχρονη μάστιγα. Και λέω σύγχρονή γιατί ιδιαίτερα στην Κύπρο, είναι ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε έντονα τα τελευταία χρόνια, λόγω και της αύξησης των διαζυγίων. Σύμφωνα με στοιχεία του 2019 σε κάθε 1000 γάμους υπολογίζεται ότι περίπου οι 362 θα καταλήξουν σε διαζύγιο. Πολύ φοβάμαι ότι τα στοιχεία του 2021 μετά και την πανδημία θα καταδείξουν αυξημένο αριθμό διαζυγίων. Αλλά για να αντιληφθούμε την αυξητική τάση να σημειώσω ότι για το 1980 για κάθε 1000 γάμους είχαμε 46 διαζύγια. Άρα μιλάμε για μια τεράστια αύξηση με όλα τα συνακόλουθα.
Δυστυχώς, πολλά έγγαμα ζευγάρια με παιδιά, όταν χωρίζουν βάζουν τα παιδιά στο συγκρουσιακό πεδίο του διαζυγίου, χωρίς να τα προφυλάξουν. Στην ακραία έκφανση αυτού του φαινομένου είναι και η γονική αποξένωση. Που είναι δηλαδή η άρνηση ενός παιδιού να έχει επαφή με τον ένα γονέα συνεπεία ενεργειών του άλλου γονέα. Αυτό συνήθως συμβαίνει για τους εξής λόγους:
- Είτε υπάρχουν σοβαροί λόγοι που ένα παιδί πρέπει να κρατηθεί μακριά από τον ένα γονιό. Π.χ άσκηση σωματικής βίας, σεξουαλικής βίας και άλλοι ακραίοι παράγοντες.
- Είτε ο ένας γονιός καταγγέλλει ψευδώς ότι ο άλλος γονέας κακοποιεί τα παιδιά.
- Είτε και γιατί το όλο σύστημα και οι διαδικασίες είναι αργές και δυσκίνητες.
Για τον τελευταίο λόγο, ως Συμμαχία Πολιτών καταθέσαμε από τον Νοέμβριο του 2019 Πρόταση Νόμου ώστε ο θεσμός του Διαμεσολαβητή ο οποίος σήμερα αξιοποιείται μόνο σε εθελοντική βάση για τις Οικογενειακές Διαφορές, να καταστεί υποχρεωτικός. Και αυτό, γιατί έχουμε διαπιστώσει ότι με την παρούσα κατάσταση σχετικά με τα διαζύγια και τις χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες που τα αφορούν, ένας γονέας ο οποίος θέλει να απομακρύνει τον άλλο γονέα από τα παιδιά τους, εκμεταλλεύεται τις διαδικασίες προς όφελός του, ή, για να τα θέσω καλύτερα, εις βάρος του άλλου γονέα και των παιδιών, με αποτέλεσμα να επέρχεται η αποξένωση και σταδιακά να χάνεται η όποια επαφή ανάμεσα στον άλλο γονέα και τα παιδιά του. Αντίθετα, όταν ο θεσμός του διαμεσολαβητή γίνει υποχρεωτικός, τα ζητήματα που αφορούν κυρίως στις ζωές και στις ψυχές των παιδιών θα επιλύονται γρήγορα και χωρίς την ψυχοφθόρα διαδικασία στην οποία υπόκεινται σήμερα τα παιδιά, μέσα στα δικαστήρια.
Ταυτόχρονα όμως και επειδή το πρόβλημα της γονικής αποξένωσης είναι πολυδιάστατο προκύπτουν και τα εξής ερωτήματα που μπορούν να μας οδηγήσουν και στις απαντήσεις και λύσεις αυτού του θλιβερού φαινομένου.
Υπάρχουν υπηρεσίες για τις οικογένειες που αντιμετωπίζουν συγκρούσεις και μπορεί να οδηγούνται σε μη ομαλά διαζύγια;
Υπάρχουν υπηρεσίες για αποκατάσταση των σχέσεων μετά το διαζύγιο;
Υπάρχουν υπηρεσίες ταχείας και έγκυρης αξιολόγησης με ταυτόχρονη προστασία παιδιού;
Είναι επαρκώς εκπαιδευμένοι οι δικηγόροι, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι ψυχολόγοι, οι ιατροί και όσοι άλλοι εμπλέκονται;
Εφαρμόζονται τα διατάγματα του Οικογενειακού δικαστηρίου;
Ποιος ο ρόλος του σχολείου;
Και τέλος και πολύ σημαντικό: Υπάρχει νομοθεσία η οποία να αποθαρρύνει τις ψευδείς καταγγελίες, θα προστατεύει το παιδί και θα τιμωρεί τον ηθικό αυτουργό;
Κάθε παιδί έχει το θεμελιώδες δικαίωμα και την ανάγκη να διατηρεί σχέσεις αγάπης και με τους δύο γονείς του. Η αποστέρηση αυτού του δικαιώματος, όταν δεν συντρέχουν σοβαροί λόγοι όπως παραμέληση ή βία, αποτελεί μία μορφή παιδικής κακοποίησης. Για τούτο και επιβάλλεται να κινηθούν οι νομοθεσίες και οι διαδικασίες ώστε η μάστιγα αυτή που αφήνει ανεξίτηλα σημάδια στις παιδικές ψυχές, να λάβει τέλος.
