Με ξεχωριστή τιμή και λαμπρότητα, η πρωτεύουσα τής Κύπρου εορτάζει τη μνήμη των αγίων μαρτύρων Γουρία, Σαμωνά και Αβίβου, γνωστών ως Αγίων Ομολογητών, που για χάρη τού ονόματός τους, έχει αποδοθεί σε ολόκληρη περιοχή τής Λευκωσίας, όπου βρίσκεται ο ομώνυμος ναός, η ονομασία «Άγιοι Ομολογητές».
Η ιστορία τής εκκλησίας των Αγίων Ομολογητών αρχίζει επίσημα το 1754. Υπάρχουν, όμως, μαρτυρίες που την συνδέουν με παλαιότερο γοτθικό ναό, εκείνου του Αγίου Δομινίκου. Οι μαρτυρίες αυτές ενισχύονται και από το γεγονός ότι στην εκκλησία που χτίστηκε το 1754 μ.Χ. και επισκευάστηκε το 1894 μ.Χ. υπήρχαν εμβλήματα και τάφοι με επιγραφές στα γαλλικά και λατινικά και οικόσημα των Λουζινιανών και άλλων ξένων κατακτητών.
Τα παλιά χρόνια οι Άγιοι Ομολογητές ως συνοικισμός ήταν γνωστός με το όνομα Μαντεία και ήταν στενά συνδεδεμένος με την αρχαία πολιτεία Λήδρα που ήταν το όνομα της σημερινής Λευκωσίας. Η μετονομασία του συνοικισμού σε Αγίους Ομολογητές φαίνεται να συνδέεται με την εύρεση της εικόνας των Αγίων Ομολογητών.
Όταν έσκαψαν την περιοχή εκείνη βρέθηκε το υπόγειο σπήλαιο με την εικόνα των Αγίων, την οποία είχε ζωγραφίσει το 1663 ο ιερογράφος Παύλος με τη βοήθεια του Ιερομονάχου Λεόντιου. Με την εύρεση της εικόνας, ο συνοικισμός των Μαντείων άρχισε να τιμά τους Αγίους Ομολογητές. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η εκκλησία να μετονομαστεί σε εκκλησία των Αγίων Ομολογητών. Σιγά σιγά μετονομάστηκε και η κοινότητα των Μαντείων σε κοινότητα των Αγ. Ομολογητών.
Μια άλλη εκδοχή που διατυπώθηκε τα τελευταία χρόνια, μάς λέει ότι υπάρχουν βάσιμες υποψίες πως το μαρτύριο των Δεκατριών μοναχών της Καντάρας (μνήμη 19 Μαΐου) έγινε στην περιοχή των Αγίων Ομολογητών. Ο δια διασυρμού και πυρός θάνατος των δώδεκα μοναχών από τους Λατίνους (ο 13ος μοναχός υπέκυψε από τις κακουχίες μέσα στη φυλακή) συνέβηκε έξω από τα τείχη της Λευκωσίας στην κοίτη του ποταμού Πεδιαίου προς το Στρόβολο. Στο μέσο περίπου του τμήματος τού ποταμού, όπου μαρτύρησαν, βρίσκεται ο ναός των Αγ. Ομολογητών.
Κατά τον πανηγυρικό αρχιερατικό εσπερινό ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομος χοροστάτησε, πλαισιούμενος από κληρικούς τής Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου.
Παρόντες ανάμεσα σε άλλους ήταν και ο Δήμαρχος Στροβόλου κ. Ανδρέας Παπαχαραλάμπους, εκπρόσωποι τού Δήμου Λευκωσίας και αντιπροσωπείες των εκπαιδευτηρίων τής ενορίας Αγίων Ομολογητών.
Το εκκλησίασμα, είχε τη δυνατότητα να διέλθει κάτω από την εικόνα των αγίων κατά την περιφορά της περιμετρικά τού Ναού, ως είθισται στην Κύπρο.
Ακολούθησε δέηση και αρτοκλασία, οπότε αναγνώστηκαν τα ονόματα των επιτελούντων την εορτή.
Το Θεοτόκε Παρθένε εψάλη οκτάηχο από τον ιεροψαλτικό χορό.
Ο Μακαριώτατος, στο σύντομο κήρυγμά του αναφέρθηκε στο μαρτύριο των τριών Ομολογητών Γουρία, Σαμωνά και Αβίβου, τονίζοντας πως «Στην Εκκλησία μας έχουμε το παράδειγμα των αγίων Μαρτύρων, ως των ανθρώπων που θυσίασαν την ζωή τους τόσο για την αγάπη του Θεού όσο και για τους συνανθρώπους τους. Αυτό το πέτυχαν διότι είχαν τον Χριστό στην καρδιά τους. Λάμβαναν την αγάπη και τη μακροθυμία και την πραότητα ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι και η Χάρις τούς έδινε τη χαρά να συγχωρούν, να προσεύχονται, να αγωνίζονται. Η ταπείνωση και η αγάπη τούς έκανε να συγχωρούν. Δεν είχαν στον νού τους την δικαίωση του εαυτού τους ούτε να μην λερωθεί το καλό τους όνομα από την άποψη των πολλών, αλλά έμεναν πιστοί στο Ευαγγέλιο.
Η πλήρης απουσία τής ιδιοτέλειας, της φιλαυτίας και της αυτοπροβολής ήταν αυτά, που επικύρωσαν την γνησιότητα του αγώνα όλων των μαρτύρων μας. Έχοντας, λοιπόν, αυτό το παράδειγμα, της ολοκληρωτικής προσφοράς του εαυτού μας στο θέλημα τού Θεού, μπορούμε να γίνουμε άγιοι και να ευαρεστήσουμε τον Θεό με τη βιοτή μας. Η πληρότητα ζωής των μαρτύρων τής Εκκλησίας μας, δεν επέτρεπε σε κανένα εξωτερικό πειρασμό ή δοκιμασία να εμποδίσει την ανοδική πορεία τους προς τον αγιασμό».
Στο τέλος τού εσπερινού, ο Μακαριώτατος απένειμε παράσημο και έπαινο στην ευλαβέστατη κ. Άννα Χριστοφή, δι’ εξόδων τής οποίας ανεγέρθη το Αρχονταρίκι τής ενορίας, το οποίο θα εξυπηρετεί τις πνευματικές ανάγκες των πιστών. Για την ανιδιοτελή και θυσιαστική προσφορά τής κ. Χριστοφή αναφέρθηκε σε ομιλία του ο Προϊστάμενος τού Ναού Αρχιμ. Νεκτάριος Ιωάννου.
Μετά το πέρας τού Εσπερινού, ακολούθησαν εγκαίνια τού νέου Αρχονταρικίου τής ενορίας, δίπλα από τον Ναό, με την τέλεση αγιασμού από τον Μακαριώτατο. Τέλος, παρατέθηκε δεξίωση.
Η μνήμη των αγίων τρίων μαρτύρων και Ομολογητών Γουρία, Σαμωνά και Αβίβου, σηματοδοτεί την έναρξη τής νηστείας των Χριστουγέννων.
