Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας, προσκεκλημένος από τον κ. Στέλιο Ελισσαίου, για να παρουσιάσω το βιβλίο του «Το χωριό Άγιος Νικόλαος (Λευκονοίκου)».
Τον ευχαριστώ για την πρόσκληση και τον συγχαίρω για τις πολύχρονες έρευνές του, για να συγκεντρώσει το υλικό για το αγαπημένο του χωριό. Ο κύριος Στέλιος Ελισσαίου, πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με 40ετή υπηρεσία στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, Πρόεδρος του Προσφυγικού Σωματείου «Ελεύθερος Άγιος Νικόλαος», Εκκλησιαστικός Επίτροπος Αγίου Νικολάου Λευκονοίκου και της Μονής Αγίου Γεωργίου Μελούντας, εργάστηκε για την ίδρυση του Προσφυγικού Σωματείου «Ελεύθερος Άγιος Νικόλαος» και την ανέγερση στο Μαθιάτη παρεκκλησίου, πανομοιότυπου με την εκκλησία του χωριού του, αφιερωμένου στον Άγιο Νικόλαο, του οποίου είναι Εκκλησιαστικός Επίτροπος. Στον ίδιο χώρο ανεγέρθηκε και αίθουσα εκδηλώσεων.
Ο κ. Στέλιος Ελισσαίου είδε την ανάγκη καταγραφής όσο το δυνατόν περισσότερων πληροφοριών για το αγαπημένο του χωριό, γιατί με την πάροδο του χρόνου οι μνήμες εξασθενούν, φεύγουν, οι σκορπισμένοι χωριανοί στην Κύπρο και στο εξωτερικό δεν είναι κοντά ο ένας στον άλλο να συζητούν για παλαιά γεγονότα, έθιμα και παραδόσεις του χωριού και έτσι να μεταβιβάζονται οι πληροφορίες και οι εμπειρικές αναμνήσεις στις νεότερες γενεές. Καρπός της πολύχρονης αυτής έρευνας είναι το βιβλίο του «Το χωριό Άγιος Νικόλαος (Λευκονοίκου)», το οποίο έχω την τιμή να παρουσιάσω σήμερα. Η ενέργειά του αυτή θα δώσει έγκυρη ενημέρωση σε νεότερους αλλά και παλαιότερους, οι οποίοι πολλά θα θυμηθούν διαβάζοντάς το, και αναμένεται να τονώσει τον πόθο των εκτοπισμένων για να μάθουν περισσότερα για το χωριό και τους προγόνους τους και να τονώσει τον πόθο για επιστροφή στο αγαπημένο τους χωριό.
Οι πληροφορίες του βιβλίου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. Στο πρώτο μέρος, πληροφορεί για τη θέση του χωριού στους πρόποδες της νότιας πλευράς του Πενταδακτύλου, στο βορειοδυτικό τμήμα της επαρχίας Αμμοχώστου, με πανοραμική θέα της πεδιάδας της Μεσαορίας, τα τοπωνύμια του χωριού, τα δάση στην περιοχή του χωριού, τις ασχολίες και την ενδυμασία των κατοίκων και τα παραγόμενα προϊόντα. Ακολουθούν πληροφορίες για την παλαιότερη ιστορία του χωριού. Αυτό, σύμφωνα με την πρώτη απογραφή, του 1572, μετά την πρώτη τουρκική κατάκτηση, ήταν ένας μικρός οικισμός με 15 περίπου νοικοκυριά, με μικρό συνολικό εισόδημα και με πληθυσμό που δεν ξεπέρασε ποτέ τους 400 κατοίκους. Λόγω του μικρού πληθυσμού του χωριού, οι γάμοι μεταξύ των κατοίκων του χωριού και κατοίκων γειτονικών χωριών ήταν συχνοί.
Στη συνέχεια, δίδει πληροφορίες για την πρώτη μικρή εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, απ’ όπου πήρε το όνομά του το χωριό. Αυτή κατεδαφίστηκε, μέσα στις συνθήκες της εποχής, για να κτιστεί στη θέση της η νέα μεγαλύτερη εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Επίσης, δίνονται πληροφορίες για τα δύο εξωκκλήσια του χωριού, αυτό του Αγίου Αντωνίου, εντός του κοιμητηρίου του χωριού, στη νότια πλευρά του Πενταδακτύλου, και αυτό του Αγίου Πολυχρονίου, στις βόρειες παρυφές του Πενταδακτύλου, απέναντι από τη Μικρά Ασία, με το αγίασμά του, το οποίο εχρησιμοποιείτο για την κατασκευή αλοιφής για τις δερματικές παθήσεις, τα κοιμητήρια, για το Δημοτικό Σχολείο και τα κατά καιρούς κτίριά του και τη λειτουργία τους, καθώς και για την αξιοποίηση της πηγής του χωριού για ύδρευση και άρδευση.
Πληροφορίες δίνονται για τη ζωή στο χωριό, τα έργα υποδομής των τελευταίων δεκαετιών της ελεύθερης ζωής του χωριού και τους ανθρώπους που πρόσφεραν στην κοινότητα από διάφορες θέσεις και τις συνθήκες προσφοράς τους: ιερείς, ιεροψάλτες, νεωκόροι, εκκλησιαστικοί επίτροποι, διδάσκαλοι, κοινοτάρχες, μέλη της χωριτικής αρχής, αγροφύλακες, δασοφύλακες, γραμματείς και επίτροποι της Συνεργατικής πιστωτικής εταιρείας και του Συνεργατικού παντοπωλείου κ.ά.
Στο δεύτερο μέρος, ασχολείται με τη συμμετοχή κατοίκων του χωριού στους δύο παγκοσμίους πολέμους, τα Ψηφίσματα της 25ης Μαρτίου 1921 και της 25ης Μαρτίου 1930 για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και το Ενωτικό Δημοψήφισμα της 15ης Ιανουαρίου 1950, στο οποίο 203 κάτοικοι του χωριού υπέγραψαν το αίτημα.
Στο τρίτο μέρος του βιβλίου, ο συγγραφέας πληροφορεί για τη νεότερη ιστορία του χωριού, όπως για τη συμμετοχή στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959) και τις ταλαιπωρίες που υπέστησαν κάτοικοί του, την αντιμετώπιση της ανταρσίας του 1963, λόγω της γειτνίασης του χωριού με τουρκοκυπριακά χωριά, και της τουρκικής εισβολής, την απρόσμενη εγκατάλειψη του χωριού από τους κατοίκους του στις 14 Αυγούστου 1974 και τους αγνοουμένους του χωριού.
Στο τέταρτο μέρος του βιβλίου, υπάρχουν πληροφορίες για την ίδρυση του Προσφυγικού Σωματείου «Ελεύθερος Άγιος Νικόλαος» και τις αντικατοχικές και άλλες εκδηλώσεις του Σωματείου, με πιο γνωστή την Πορεία επιστροφής 1994 των κατοίκων του χωριού μαζί με τους κατοίκους άλλων τεσσάρων γειτονικών χωριών, οι οποίοι προσπάθησαν να φτάσουν στα χωριά τους με αυτοκίνητα φορτωμένα με υπάρχοντά τους.
Το πέμπτο και το έκτο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένα στις ενέργειες που έγιναν για ανέγερση στο Μαθιάτη παρεκκλησίου, πανομοιότυπου της εκκλησίας του χωριού και αφιερωμένου στον Άγιο Νικόλαο, καθώς και σε πρόσωπα που τιμήθηκαν για τις υπηρεσίες που πρόσφεραν στο χωριό. Η ανέγερση του παρεκκλησίου έγινε το 2012 και τα εγκαίνιά του το 2018. Δίπλα του ανεγέρθηκε η αίθουσα τελετών, για να καλύπτει δραστηριότητες του Προσφυγικού Σωματείου, του χωριού και τις συναντήσεις των εκκλησιαζόμενων χωριανών.
Το έβδομο μέρος αναφέρεται στην εκκλησιαστική επιτροπή του χωριού και τις ενέργειες που έγιναν για αποκατάσταση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, που για χρόνια χρησιμοποιείτο ως τόπος προσευχής των μουσουλμάνων, για να καταστεί δυνατή η πρώτη λειτουργία που έγινε μετά το 1974 στην εκκλησία του χωριού στις 30 Δεκεμβρίου 2018, προϊσταμένου του Επισκόπου Μεσαορίας κ. Γρηγορίου.
Τα υπόλοιπα δύο μέρη του βιβλίου περιλαμβάνουν φωτογραφίες των κατοίκων, ποιήματα για το χωριό, καθώς και τα γενεαλογικά δέντρα του.
Έργα, όπως αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα, ιδίως για κατεχόμενες πόλεις, χωριά και περιοχές, είναι ιδιαίτερα απαραίτητα για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να ενημερώνονται κυρίως οι νεότεροι για τους τόπους καταγωγής τους και τις ρίζες των γονιών τους και να μεταλαμπαδεύεται ο πόθος και το χρέος της επιστροφής στις πατρογονικές εστίες, για τις οποίες πρέπει να είναι περήφανοι.
Ευχαριστώ τον κ. Στέλιο Ελισσαίου που κατόρθωσε, με υπομονή και επιμονή, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του, να παρουσιάσει το χωριό και τη ζωή σ’ αυτό, μια ζωή που κόπηκε στις 14 Αυγούστου 1974 λόγω της τουρκικής εισβολής.
Μεταφέροντας τις πατρικές ευχές και ευλογίες του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου μας κ.κ. Χρυσοστόμου στους συγκεντρωθέντες στο χώρο όπου η ευσέβειά τους ανήγειρε το παρεκκλήσιο του προστάτη Αγίου του χωριού, προστάτη των ναυτικών και των ξενιτεμένων, καθώς τους και τους όπου γης εκτοπισμένους του Αγίου Νικολάου Λευκονοίκου, καλώ όλους τους χωριανούς να φροντίσουν να συγκεντρώσουν όσες πληροφορίες δεν καταγράφηκαν στο παρουσιαζόμενο βιβλίο, φωτογραφίες, ανάμνηση σπουδαίων ιστορικών γεγονότων, εύθυμα ή άλλα περιστατικά, επέκταση των γενεαλογικών δέντρων κ.ά. Αυτό θα εμπλουτίσει μια νέα έκδοση του βιβλίου και θα επιτρέψει να δοθούν διευκρινίσεις για κάποια θέματα.
Όντας βέβαιος ότι το παρουσιαζόμενο βιβλίο θα επιτελέσει το σκοπό για τον οποίο εκδόθηκε, θα αποβεί πρωτογενής πηγή για πολλές πτυχές του Αγίου Νικολάου Λευκονοίκου, και ότι θα είναι καλοτάξιδο, συγχαίρω τον κ. Στέλιο Ελισσαίου τόσο για την πολύμορφη προσφορά του στο αγαπημένο του χωριό όσο και για την ετοιμασία και έκδοση του βιβλίου και του εύχομαι να είναι πολύχρονος, για να αναλάβει μια νέα αυξημένη, εμπλουτισμένη και βελτιωμένη έκδοση του βιβλίου του. Εύχομαι σε όλους τους εκτοπισμένους ο Θεός να συντμήσει το χρόνο της δοκιμασίας τους με επιστροφή στις πατρογονικές εστίες.
Δράττομαι της ευκαιρίας να ευχαριστήσω για ακόμη μια φορά τόσο τον κ. Στέλιο Ελισσαίου όσο και τα άλλα μέλη της εκκλησιαστικής επιτροπής της κατεχομένης εκκλησίας Αγίου Νικολάου Λευκονοίκου και του εδώ παρεκκλησίου, καθώς και τον Πρόεδρο και τα μέλη της χωριτικής αρχής και των λοιπών οργανωμένων συνόλων για την αγάπη, τη συνεργασία και το ενδιαφέρον τους.
O Επίσκοπος Μεσαορίας Γρηγόριος
Πρόεδρος των Εκκλησιαστικών Επιτροπών των κατεχομένων Ενοριών και Κοινοτήτων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής (Διαμερίσματος Μεσαορίας)
