Μετά από αιώνες κυοφορίας, ο πόθος του Κυπριακού Ελληνισμού για εθνική αποκατάσταση και ένωση με τη μάνα Ελλάδα βρήκε την έκφρασή του με το Ενωτικό Δημοψήφισμα της 15ης Ιανουαρίου 1950.
Εμπνευστής του ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Β’ ο οποίος μόλις είχε επιστρέψει από την εξορία για τη συμμετοχή του ως Μητροπολίτης Κυρηνείας, στην εξέγερση των Οκτωβριανών το 1931 και εκλεγεί ως Αρχιεπίσκοπος.
Με την εκλογή του στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο και την συμπλήρωση της Ιεράς Συνόδου με την εκλογή του Μακαρίου ως Μητροπολίτη Κιτίου και του Κυπριανού ως Μητροπολίτη Κυρηνείας, η Ιερά Σύνοδος ενισχυμένη από λαϊκές και άλλες οργανώσεις αποφάσισαν να ζητήσουν από την αποικιακή κυβέρνηση την πραγματοποίηση δημοψηφίσματος για να εκφραστεί η βούληση του λαού για τη διακυβέρνησή του.
Ως ήτο επόμενο, η αποικιακή κυβέρνηση απέρριψε το αίτημα, οπότε οι διάφορες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις του λαού με επικεφαλής την Εκκλησία, αποφάσισαν όπως προχωρήσουν στην πραγματοποίησή του από μόνες τους την Κυριακή 15 Ιανουαρίου 1950 και τα αποτελέσματα του επιδώσουν στην Αγγλική Κυβέρνηση, την Ελληνική Κυβέρνηση και τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, ως προστάτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των υπό ξένη κατοχή τελούντων λαών.
Ο ενθουσιασμός του Κυπριακού Ελληνισμού από το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος και οι ελπίδες που του δημιουργήθηκαν για εθνική αποκατάσταση μέσα στο διεθνές κλίμα και τις προσδοκίες που δημιουργήθηκαν από τις διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αυτοδιάθεση των σκλάβων λαών, όπως διαφημίζονταν μετά τη λήξη του μεγαλύτερου και καταστροφικότερου πολέμου που γνώρισε η ανθρωπότητα, γρήγορα διαψεύστηκαν, φέροντας τεράστια απογοήτευση. Πλέον έβλεπε ότι οι διακηρύξεις όλων για κοινωνικές και εθνικές δικαιώσεις των λαών ήσαν απλώς διακηρύξεις υπνωτικές που σκοπό είχαν τον αποπροσανατολισμό και την εξυπηρέτηση των αποικιακών καθεστώτων με άλλους τρόπους.
Αυτοί οι ύπουλοι τρόποι διαιώνισης της αποικιοκρατίας με άλλο πρόσωπο οδήγησαν τους λαούς, μεταξύ των οποίων και τον κυπριακό, σε ηρωικές επαναστάσεις, γεμάτες αίματα και θυσίες, τα αποτελέσματα των οποίων, διαμορφωμένα από τα συμφέροντα και τις δολοπλοκίες των αποικιοκρατών, βιώνουμε σήμερα, όλοι οι απελευθερωθέντες από την αποικιοκρατία λαοί.
